Prof. Dr. Bayram GÖÇMEN | ||
Zoolog, Herpetolog, Protozoolog/Parazitolog, Doğa Fotoğrafçısı |
||
| English Homepage | Anasayfa | Yayınlar | Diğer Akademik Faaliyetler | Diğer Bilgiler | | KUZEY KIBRIS'IN KURBAĞA ve SÜRÜNGENLERİ | DOĞA FOTOĞRAFÇILIĞI | |
||
8.
KIBRIS’TAKİ KAPLUMBAĞALAR 8.1. Familya:
Bataguridae (önceleri Emydidae) Mauremys caspica (GMELIN,
1774) (Çizgili Kaplumbağa) Şimdiki bilimsel adı : Mauremys rivulata Morfolojik
Özellikler: Kabuk uzunluğu 25 cm. veya biraz fazla olabilir. Karapas (üst
kabuk) ile plastron (alt kabuk) birbiriyle kaynaşmış, axillare ve inguinale mevcuttur.
Karapas basık, gençlerde vertebral ve kostal karinalar bulunur. Yaşlılarda karinalar
kaybolur. Anal plaklar arasındaki birleşme çizgisi, femoral plaklarınkinden daha
kısadır. Üst kabuğun üstü gri, alt tarafta koyu veya siyah lekeler bulunur. Baş,
boyun yanları ve bacaklar sarımsı çizgili. Biyolojik-Ekolojik
Özellikler: Göl, nehir, hendek v.b. tatlı sularda yaşar. Besinlerini
balık, kurbağa ve diğer sucul hayvanlar teşkil eder. Su dibinde kış uykusuna yatar.
Bir dişi 9-20 yumurta bırakır. Coğrafi
Dağılış: Tür Kuzeybatı Afrika, Güney Avrupa, Türkiye, Transkafkasya,
İran, Suriye, İsrail, Kuzey Kıbrıs ve bazı Ege Adaları’nda yayılmıştır. Kuzey
Kıbrıs’ta dağılış gösteren form M. c. rivulata olup, Ada’da
sadece Küçük Kaymaklı (Lefkoşe) civarındaki Kanlı Dere’de yaşar. 8.2.
Familya: Cheloniidae Caretta
caretta (LINNAEUS, 1758) (Deniz Kaplumbağası) Morfolojik
Özellikler: Kabuk boyu 1 m. olabilen büyük deniz kaplumbağasıdır. Başın
üstünde 2 çift praefrontal plak bulunur. Üst kabukta 5 çift costal plak mevcut.
Nuchal plak 1. costale ile temastadır. Yüzmeye yarayan kürek şeklindeki bacakların
dış kenarlarında en fazla 2 tırnak bulunur. Genellikle delik içermeyen üç çift
inframarginal plağı mevcuttur. Sırt taraf genellikle kırmızımsı kahverengidir.
Karın taraf beyazımsı veya açık sarı renktedir. Biyolojik-Ekolojik Özellikler: Besinlerini balık, kabuklular v.b. deniz hayvanları teşkil eder. Bir dişi 100 veya daha fazla yumurtayı kumsallara açtığı yuvaya bırakır. Yuva yapmak üzere kumsala gece çıkarlar. Yaklaşık 2 aylık kuluçka devresinden sonra yuvalardan çıkarak denize dönerler. Sahil kumsallarının turizm, yerleşim ve sanayi nedeniyle bozulması sonucu Akdeniz’de C. caretta türü çok azalmıştır Bu nedenle Uluslararası Akdeniz Eylem Planı gereğince neslinin yok olmasını önlemek için koruma altına alınmıştır. Coğrafi
Dağılış: Okyanusların sıcak bölgeleri ile Akdeniz’de yayılmıştır.
Bazen Marmara ve Karadeniz’de de görülürler. Yuvalarını genellikle Türkiye’nin
Akdeniz sahillerindeki ve Kuzey Kıbrıs’nin kuzeyinde, bilhassa Girne’nin
doğusundaki kumsallara yaparlar. Chelonia
mydas (LINNAEUS, 1758) (Çorba Kaplumbağası) Morfolojik
Özellikler: Kabuk uzunluğu 140 cm. olabilen büyük deniz kaplumbağasıdır.
Başın üstünde yalnız 1 çift praefrontal plak bulunur. Nuchal plak 1. costale ile
temas etmez. Üst kabukta 4 çift costalia mevcuttur. Yüzgeç şeklini almış bacakları
genellikle birer tırnaklıdır. Genellikle 4 çift inframarginal plakları bulunur. Sırt
taraf gri kahverengi ve genellikle sarımsı veya kahverengimsi lekelidir. Alt kabuk açık
sarı veya beyazımsıdır. Biyolojik-Ekolojik
Özellikler: Erginler deniz bitkileri ile, yavrular hayvansal maddelerle beslenir.
Bir dişi kumsala açtığı yuvaya 200 kadar yumurta bırakabilir. Yine bir dişinin bir
üreme sezonunda beş ayrı yuvaya 568 yumurta bıraktığı tespit edilmiştir. Eti çok
lezzetli olduğundan fazla avlanarak ticareti yapılmıştır. Bu nedenle de populasyonu
çok azalmıştır. Ayrıca yuva yaptığı kumsalların da başka amaçlarla kullanılması
ve tahrip edilmesi sonucunda türün neslini devam ettirmesi Akdeniz’de tehlikeye girmiştir.
Bu nedenle C. caretta türünde olduğu gibi,
Uluslar arası Akdeniz Eylem Planı gereğince koruma altına alınmıştır. Coğrafi
Dağılışı: Okyanusların sıcak bölgeleri ile Akdeniz sahillerinde yayılmıştır.
Nadiren Karadeniz’de de görülür. Türkiye’de yalnız Doğu Akdeniz sahillerinde,
Kuzey Kıbrıs’ta ise Yayla (=Kum Köy) (Güzelyurt-Lefkoşe), Acapulco Tatil Köyü
(Girne) ve Yeni Erenköy (Karpaz) Sahillerinde yuva yaparak yavru çıkarırlar. [Site Main Page] [Site Ana Sayfa] [English Herpetofauna Main Page] [Türkçe Herpetofauna Ana Sayfa] |
Şekil 14: Dişi bir Mauremys caspica, Kanli
Dere (Küçük Kaymaklı, Lefkoşe), fotoğraf B. Göçmen.
Şekil 15: Şekil 14’deki örnekten detaylanmış
bir görüntü, fotoğraf B. Göçmen.
Şekil 16: Caretta caretta, 3.5
yaşında genç bir birey, fotoğraf M. K. Atatür.
Şekil 17: Chelonia mydas, 3.5 yaşında
genç bir birey, fotoğraf M. K. Atatür.
©Bayram GÖÇMEN, Tüm haklari saklidir. |